Het is lastig om een precieze afbakening van de bedrijfseconomische wereld te geven. Als object van studie gaat het om de economie van bedrijf en organisatie; dat het hier gaat om een bijzonder dynamisch terrein dat voortdurend in ontwikkeling is, moge duidelijk zijn. ‘De bedrijfseconomie’, vroeger beschreven als bedrijfskunst, bedrijfsleer en bedrijfshuishoudkunde, is dit tegenwoordig allemaal nog steeds. Maar de voortgaande specialisatie binnen het vakgebied – te vergelijken met de ontwikkelingen binnen de geneeskunde – zorgen ervoor dat het wel nodig is te weten met welke soort bedrijfseconoom men van doen heeft. En om het allemaal nog even ingewikkeld te houden, terug naar de terminologie: bedrijfshuishoudkunde is een voorloper van bedrijfseconomie en bedrijfskunde, en wordt omschreven als ‘de leer van het functioneren van de bedrijfshuishouding’.

Raakvlakken en verschillen

Daar komt bij dat het verschil met de bedrijfskunde steeds kleiner lijkt te worden. Dit is mede toe te schrijven aan de holistische insteek van het bedrijfseconomische vakgebied, zoals ook gepresenteerd op onze website. Op de vraag of dat werkelijk zo is, luidt het antwoord ja en nee. Er zijn raakvlakken en overlappingen. Maar er zijn ook grote verschillen. Hieronder volgt een verkenning, waarbij meteen de opmerking past dat de bril waardoorheen men kijkt, allesbepalend kan zijn. Immers, deze lens is de hoek waaronder de economie, en dus ook de bedrijfseconomie en de bedrijfskunde, wordt beschouwd. Een enge of juist een ruime oriëntatie. Ter illustratie: in de bedrijfseconomische wetenschap is het ervaringsobject, het verschijnsel dat object van studie is, het bedrijf in de bedrijfskolom (de waardeketen) en de bredere omgeving. Dit is een ruime omschrijving, een waarbij ook plaats is voor de relatie met andere disciplines, en waarin drijfveren, waarden, normen en ethiek tevens van betekenis zijn.

Economie in het algemeen laat zich omschrijven als de studie naar de menselijke behoeftebevrediging en de keuzes die mensen maken bij de productie, consumptie en verdeling van goederen en diensten. De bedrijfseconomie is grofweg te definiëren als de wetenschap die zich bezighoudt met het aanwenden van de juiste middelen om het doel van de productie en handel in goederen en diensten door ondernemingen te stimuleren. Ze houdt zich verder bezig met de financiële kant van de onderneming. We kunnen het vakgebied aldus ook zien als het raakvlak tussen bedrijfskunde en economie.

De bedrijfskundige wetenschap gaat over de organisatie en marktomgeving van bedrijven. Het vakgebied is relatief jong en gebruikt inzichten uit disciplines als economie, psychologie en sociologie. Het is sterk empirisch gericht; inzichten worden ontleend aan de praktijk en gebruikt om de strategie en organisatie van ondernemingen aan te passen.

Aldus kunnen wij zeggen, met een sterk vereenvoudigde weergave van de complexe werkelijkheid, dat de bedrijfseconomie voornamelijk de financiële of technische (‘harde’) kant van de bedrijfskunde is. Er is een overlapping met bedrijfskunde. Echter, de bedrijfseconoom is, alhoewel ook breed onderlegd, vaker een ‘specialist’, die bijvoorbeeld diepgaande wiskundige of boekhoudkundige kennis nodig heeft voor het uitvoeren van zijn werk. De bedrijfskundige is meer een breed georiënteerde professional, een ‘generalist’, die iets weet van vrijwel alle aspecten binnen het bedrijf.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de globale overeenkomsten en verschillen tussen de drie genoemde terreinen: Economie (met inbegrip van algemene economie, (bedrijfs)econometrie en toegepaste economie), Bedrijfseconomie en Bedrijfskunde (met inbegrip van management). Wij hebben twaalf verschillende aspecten opgenomen.

Inmiddels is wel duidelijk geworden dat de mens, nog altijd de actor in al deze processen en systemen, niet de homo economicus is die al zijn keuzes maakt op basis van louter rationele afwegingen. Dat geldt zowel voor de mens als consument, als voor de mens in zijn beroepsmatige rol. Kennis hebben van andere terreinen dan alleen het eigen vakgebied, en dan met name zo dat de verschillende gebieden in onderlinge samenhang worden beschouwd, maakt meestal effectiever. In ons model van het ‘klavertje 4 + 2’, waarmee wij de gebieden duiden die de moderne Rotterdamse bedrijfseconoom kent en beheerst, komt deze holistische kijk op de bedrijfseconomie terug. Het staat ook in verband met de opvatting waarin economie wordt gezien als samenwerkingskunde: 1 + 1 = 3.